De politieke spanningen in Den Haag nemen verder toe nu Jesse Klaver opnieuw ter discussie staat. Terwijl hij de VVD verwijt dat de partij GroenLinks-PvdA uitsluit van coalitiebesprekingen, doet hij zelf hetzelfde met de PVV van Geert Wilders en Forum voor Democratie. Volgens critici zet dat zijn geloofwaardigheid onder druk en voedt het verwijten van hypocrisie binnen de politiek.
Klaver richt pijlen op de VVD
Sinds de nederlaag van Frans Timmermans heeft Jesse Klaver het fractievoorzitterschap van GroenLinks-PvdA weer op zich genomen. In meerdere interviews beschuldigt hij de VVD van “ouderwetse politiek” omdat de partij weigert samen te werken met zijn progressieve combinatie. Volgens Klaver is dat niet de manier om Nederland te verenigen. Hij benadrukt dat politieke partijen hun verschillen moeten overstijgen om te zorgen voor een stabiel kabinet.
Tijdens een gesprek met BNR Nieuwsradio verklaarde Klaver: “Het uitsluiten van partijen lost niets op. Nederland verdient een kabinet dat verbindt.” Hij wees daarbij op raakvlakken tussen de VVD en GroenLinks-PvdA, zoals bestaanszekerheid en klimaatbeleid. Toch houdt VVD-leider Dilan Yeşilgöz vast aan haar standpunt: regeren met GroenLinks-PvdA is geen optie.
VVD houdt vast aan liberale koers
Yeşilgöz liet al tijdens de verkiezingscampagne weten niets te zien in samenwerking met GroenLinks-PvdA. Volgens haar past een coalitie met een partij die hogere belastingen en strenge klimaatmaatregelen wil niet binnen het liberale karakter van de VVD. Ook nu Timmermans vertrokken is en Klaver het roer heeft overgenomen, blijft de partij bij haar lijn.
Binnen de VVD leeft het idee dat GroenLinks-PvdA niet bereid is om compromissen te sluiten over thema’s als migratie, defensie en energie. Die verschillen maken samenwerking voorlopig onhaalbaar. Klavers oproep tot verbinding klinkt sympathiek, maar stuit volgens veel liberalen op een muur van idealisme.
Dubbele moraal volgens critici
De verwijten aan het adres van de VVD keren zich nu tegen Klaver zelf. Terwijl hij zich profileert als bruggenbouwer, sluit hij de PVV en Forum voor Democratie principieel uit. Hij herhaalt al jaren dat hij “onder geen beding” met die partijen wil regeren, omdat ze volgens hem “niet binnen de grenzen van de rechtsstaat” opereren. Vooral de uitlatingen van Wilders over islam en migratie beschouwt hij als strijdig met grondwettelijke vrijheden.
Critici wijzen op de tegenstrijdigheid in Klavers houding. Terwijl hij de VVD beschuldigt van uitsluiting, past hij die tactiek zelf toe. Forum voor Democratie noemde hij eerder zelfs “geen partij binnen de democratische bandbreedte”. Voor tegenstanders toont dat aan dat Klaver selectief verontwaardigd is: uitsluiten mag, zolang het de juiste partijen betreft.
Selectieve verontwaardiging in de politiek
Klavers uitspraak dat de VVD “ouderwetse politiek” bedrijft, werd door veel analisten met cynisme ontvangen. Volgens hen doet GroenLinks-PvdA precies hetzelfde door rechtse partijen uit te sluiten. Een columnist op X merkte op: “Niet willen regeren met een rechtse partij is volgens Klaver democratisch. Niet willen regeren met een linkse partij is uitsluiten.”
Roelof Bouwman, adjunct-hoofdredacteur van Wynia’s Week, stelde scherp: “Niet willen regeren met een rechtse partij is democratisch, grondwettelijk en rechtsstatelijk. Niet willen regeren met een linkse partij is blokkeren en tegenwerken.” Volgens hem tast die dubbele moraal de geloofwaardigheid van GroenLinks-PvdA aan en vergroot het de kloof tussen links en rechts.
Principes of politieke strategie?
Toch houdt Klaver voet bij stuk. Hij stelt dat samenwerking met partijen als de PVV of Forum niet te verantwoorden is zolang die “groepen mensen uitsluiten”. “Ik wil geen kabinet vormen met partijen die bevolkingsgroepen wegzetten of de rechtsstaat ter discussie stellen,” zei hij eerder. Dat standpunt hanteert hij al sinds 2017, toen hij als partijleider de PVV eveneens uitsloot.
Voorstanders prijzen Klaver om zijn consistentie en principes. Hij zou staan voor waarden die hij niet opgeeft voor macht. Tegenstanders vinden echter dat hij zijn principes gebruikt als moreel schild, dat hij inzet wanneer het politiek goed uitkomt. Volgens hen is zijn morele houding vooral selectief toegepast, afhankelijk van de tegenpartij.
Verwijt van hypocrisie groeit
De beschuldiging van hypocrisie klinkt steeds luider. Door anderen van uitsluiting te betichten terwijl hij zelf partijen buiten sluit, verliest Klaver volgens analisten geloofwaardigheid. Politiek commentator Leonard Ornstein noemt het “de bekende linkse reflex”. “Als rechts samenwerking met links weigert, heet het blokkeren. Als links samenwerking met rechts weigert, heet het principes hebben,” aldus Ornstein.
Die manier van denken, zegt hij, vergroot de polarisatie. Vooral onder gematigde kiezers wekt het frustratie dat politici over verbinding spreken maar in de praktijk muren blijven bouwen. Het is een patroon dat volgens Ornstein diep verankerd zit in de Haagse cultuur.
Hardnekkige kloof tussen links en rechts
De discussie rond Klaver toont hoe diep de politieke verdeeldheid in Nederland is. Links verwijt rechts een kil en hard beleid, terwijl rechts links beticht van morele superioriteit. Die tegenstelling maakt het bijna onmogelijk om stabiele coalities te vormen. Geen enkele partij lijkt nog bereid om echt over ideologische grenzen heen te stappen.
De oproep tot samenwerking klinkt sympathiek, maar blijft betekenisloos zolang partijen enkel bereid zijn te praten met gelijkgestemden. Zowel de VVD als GroenLinks-PvdA gebruikt “verbinding” vooral als retorisch wapen, niet als brug naar oplossingen.
PVV blijft politiek geïsoleerd
Ondertussen blijft de PVV van Geert Wilders de partij waar vrijwel niemand mee wil samenwerken. Hoewel de partij regelmatig groot scoort in de peilingen, vertaalt dat succes zich nauwelijks in regeringsmacht. De meeste partijen weigeren elke coalitie met Wilders’ fractie. Dat zorgt voor frustratie bij zijn miljoenen kiezers, die zich structureel buitengesloten voelen.
Wilders spreekt van een “democratisch onrecht”, terwijl andere partijen juist vasthouden aan hun principes. Het resultaat is een patstelling die elke formatie ingewikkelder maakt.
Verbinding als loze belofte
De controverse rond Jesse Klaver benadrukt de ironie van de Nederlandse politiek. Zowel links als rechts roept om verbinding, maar gebruikt uitsluiting als politiek instrument. Klaver verwijt de VVD dat ze muren optrekt, maar bouwt ze zelf richting rechts. Yeşilgöz pleit voor samenwerking, maar sluit linkse partijen uit.
Zolang morele woorden zwaarder wegen dan politieke daden, zal de roep om samenwerking weinig geloofwaardig zijn. De vraag blijft dan ook: wie durft als eerste echt over de eigen schaduw heen te stappen?
