Twee weken voor de Tweede Kamerverkiezingen verliest de PVV opnieuw terrein in de laatste zetelpeiling van EenVandaag en onderzoeksbureau Verian. De partij van Geert Wilders zakt van 34 naar 31 zetels, een daling van drie zetels ten opzichte van eind september. Ondanks het verlies blijft de PVV de grootste partij van het land. De verkiezingen vinden over exact vijftien dagen plaats, op 29 oktober.
Verlies binnen de marges, maar trend is dalend
Hoewel het zetelverlies binnen de gebruikelijke marges blijft, laat de peiling zien dat de PVV al maanden tussen de 30 en 35 zetels schommelt. Ten opzichte van de verkiezingsuitslag van 2023, toen de partij 37 zetels behaalde, is sprake van een lichte maar aanhoudende daling.
Onderzoek wijst uit dat de steun onder de achterban nog altijd stevig is, maar dat er signalen zijn van toenemende twijfel bij een deel van de kiezers.
Campagne stilgelegd na terreurdreiging
De peiling werd grotendeels afgenomen voordat het RTL-debat plaatsvond, maar na de aankondiging van Wilders om zijn campagne tijdelijk stil te leggen vanwege een verhoogde terreurdreiging.
Uit het onderzoek blijkt dat 96 procent van de PVV-aanhangers begrip toont voor die beslissing. Toch vindt 60 procent van hen het belangrijk dat Wilders in de komende weken alsnog in debat gaat met andere partijleiders.
Kritiek uit eigen achterban en van buitenaf
Een minderheid van de PVV-stemmers reageert kritisch op Wilders’ besluit. Dertien procent van de kiezers die in 2023 op de partij stemden zegt geen begrip te hebben voor zijn afwezigheid.
Ook kiezers van andere partijen plaatsen vraagtekens bij de keuze. Volgens sommigen lijkt Wilders zich te onttrekken aan inhoudelijke ondervraging over zijn beleid en gebruiken critici de term “misbruik van de situatie”.
D66 en JA21 winnen terrein, VVD stabiel
Terwijl de PVV drie zetels inlevert, laten andere partijen een stijgende lijn zien. D66 wint drie zetels en komt uit op 14. Kiezers noemen “betere standpunten” en een “helderder verhaal” als belangrijkste redenen voor hun terugkeer naar de partij.
De VVD blijft stabiel op 14 zetels en behoudt daarmee haar positie in de middenmoot. JA21 profiteert van de verschuivingen aan de rechterkant van het politieke spectrum en stijgt naar 13 zetels, een winst van vier ten opzichte van anderhalve maand geleden.
GroenLinks-PvdA en CDA volgen op korte afstand
De gezamenlijke lijst van GroenLinks en PvdA onder leiding van Frans Timmermans wint twee zetels en komt op 25. De combinatie blijft daarmee een serieuze concurrent voor de PVV in de strijd om de grootste fractie.
Het CDA houdt stand met 23 zetels en weet zowel op links als op rechts kiezers vast te houden. De partij profiteert van de toenemende behoefte aan stabiliteit onder een deel van de zwevende kiezers.
SP zakt verder weg, helft van de kiezers zweeft nog
Aan de linkerkant van het politieke spectrum verliest vooral de SP terrein. De partij zakt van 7 naar 4 zetels en lijkt moeite te hebben om haar traditionele achterban vast te houden. Forum voor Democratie blijft hangen op 5 zetels, terwijl 50PLUS, dat eind september even op één zetel stond, nu stijgt naar 2.
Bijna de helft van de stemgerechtigden – 48 procent – weet nog niet op welke partij ze gaat stemmen of twijfelt tussen meerdere opties. Vooral het CDA, D66 en de VVD worden vaak overwogen door deze grote groep twijfelaars.
Spannende weken richting 29 oktober
De peiling maakt duidelijk dat de verkiezingsstrijd nog allesbehalve beslist is. De volatiliteit onder kiezers blijft groot en de komende debatten kunnen nog veel verschuivingen veroorzaken. Partijen bereiden zich intussen voor op de laatste fase van de campagne, waarin elke uitspraak en elk debatmoment doorslaggevend kan worden.
