Bij een overlijden zijn er veel zaken die geregeld moeten worden. Een van de belangrijkste vragen is wie de bezittingen erft. Als je je nalatenschap goed geregeld wilt achterlaten, is het verstandig hierover na te denken tijdens je leven. Dit kun je vastleggen in een testament, waarmee je controle houdt over wat er met je eigendommen gebeurt.
Maar wat gebeurt er als er geen testament is opgesteld? Hoe zorgt de wet ervoor dat alles in goede banen wordt geleid? In dit artikel bespreken we de gevolgen van het ontbreken van een testament en de wettelijke procedures.
Waarom een testament belangrijk is
Een testament biedt de mogelijkheid om precies vast te leggen hoe je nalatenschap moet worden verdeeld. Je kunt hierin bepalen wat er met je geld, je huis en andere waardevolle bezittingen moet gebeuren na je overlijden. Ook kun je aangeven wie verantwoordelijk is voor eventuele schulden die je achterlaat.
Dit geeft je erfgenamen duidelijkheid over jouw wensen, zodat er minder kans is op misverstanden of conflicten. Het opstellen van een testament is echter niet verplicht. Toch kan het ontbreken ervan leiden tot verwarring of onverwachte uitkomsten. Zonder testament bepaalt de wet wie jouw bezittingen erft.
Wat als je geen testament hebt?
Wanneer er geen testament is, wordt je nalatenschap volgens de wet verdeeld. Het is echter niet altijd meteen duidelijk of er een testament bestaat. In dat geval kunnen nabestaanden het Centraal Testamentregister (CTR) raadplegen.
Dit register bevat alle in Nederland opgestelde testamenten en kan uitsluitsel geven. Volgens het Juridisch Loket kun je zelf een verzoek indienen om het register te raadplegen, of je kunt dit via een notaris laten doen.
Als er een testament is, worden de wensen daarin gevolgd. Is er geen testament, dan treedt de wettelijke verdeling in werking en wordt de nalatenschap verdeeld volgens de regels van de wet.
De wettelijke verdeling
De wettelijke verdeling komt in beeld wanneer de overledene getrouwd was of een geregistreerd partnerschap had en één of meer kinderen. De erfgenamen zijn in dat geval de echtgenoot of partner en de kinderen van de overledene.
Dit geldt voor biologische en erkende kinderen, maar niet voor pleeg- of stiefkinderen, zoals de Belastingdienst verduidelijkt. De wettelijke verdeling houdt in dat de echtgenoot en de kinderen ieder een gelijk deel van de nalatenschap erven.
De kinderen krijgen hun erfdeel echter niet meteen uitbetaald. Hun deel wordt omgerekend in geld, maar zij ontvangen dit pas na het overlijden van de langstlevende ouder. Dit systeem voorkomt dat de langstlevende partner gedwongen wordt om bijvoorbeeld het huis te verkopen.
De echtgenoot mag het erfdeel van de kinderen gebruiken, maar dit wordt gezien als een schuld aan de kinderen. Als je het erfdeel eerder aan je kinderen wilt uitbetalen, wordt dit beschouwd als een schenking. Hierdoor kan er schenkbelasting verschuldigd zijn als het bedrag de vrijstelling overschrijdt, afhankelijk van de hoogte van het erfdeel.
Geen echtgenoot of kinderen?
Wanneer je geen echtgenoot of kinderen hebt, kijkt de wet naar andere familieleden om de nalatenschap aan te wijzen. De wet verdeelt erfgenamen in vier groepen, die in volgorde van nabijheid worden geraadpleegd:
- Ouders, broers, zussen en hun afstammelingen.
- Grootouders en hun afstammelingen, zoals ooms, tantes, neven en nichten.
- Overgrootouders en hun afstammelingen.
Als er in geen van deze groepen erfgenamen gevonden kunnen worden, gaat de nalatenschap naar de Staat. Dit gebeurt zelden, maar het kan voorkomen als er geen nabije familie is. Heb je specifieke wensen over wie jouw bezittingen moet erven, dan is het belangrijk om dit vast te leggen in een testament.
Afwijkingen van de wettelijke regels
Er kunnen situaties zijn waarin je wilt afwijken van de wettelijke verdeling. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als je een specifiek persoon iets wilt nalaten, zoals een goede vriend, pleegkind of stiefkind.
In dat geval is een testament noodzakelijk om jouw wensen te realiseren. Zelfs als je van plan bent om de wettelijke verdeling te volgen, is het verstandig om dit in een testament te bevestigen.
Hiermee voorkom je dat er later verwarring ontstaat over je wensen. Een testament geeft duidelijkheid en voorkomt onnodige problemen voor je nabestaanden. Het is een laatste zekerheid dat alles wordt geregeld zoals jij dat wilde.
